Verwachte asielaanvragen omhoog: nu daadkracht en langetermijnoplossingen nodig

Het kabinet bracht vrijdag 28 april het verwachte aantal asielzoekers naar buiten dat dit jaar naar Nederland komt. Het kondigde daarbij maatregelen aan die het inwilligingspercentage naar beneden moet halen. Ondanks de grote noden in de opvang en achterstanden bij de IND komt het kabinet met maatregelen voor de bühne. Maatregelen die de IND alleen maar meer werk opleveren en waardoor nog meer mensen langer in de opvang blijven. VluchtelingenWerk vraagt het kabinet daarom, juist nu, daadkracht te tonen en met langetermijnoplossingen te komen. 

Het kabinet gaat ervan uit dat dit jaar hoogstwaarschijnlijk 70.000 asielzoekers naar ons land komen. Ook zullen er voor 1 januari 2024 77.100 opvangplekken nodig zijn. Een van de redenen dat het cijfer van het aantal asielzoekers hoger ligt, is omdat de derdelanders uit Oekraïne dit jaar in de cijfers mee worden geteld. Vanaf 4 september vallen derdelanders niet meer onder de richtlijn tijdelijke bescherming, waaronder zij en andere gevluchte Oekraïners toe nu toe vallen. Ook valt het aantal hoger uit omdat afgelopen jaar de nareismaatregel werd verruimd, waardoor gezinnen langer op gezinsherenigingmoesten wachten. Het effect daarvan zien we dit jaar. Tenslotte slaan veel mensen op de vlucht door de aanhoudende onrust op verschillende plekken in de wereld, zoals in Iran, Afghanistan, Syrië, Eritrea en Jemen. Hun leven staat op het spel en zij vluchten vanwege de onveilige situatie in hun thuisland. Deze mensen hebben recht op verblijf.

De staatssecretaris kondigt maatregelen aan die het inwilligingspercentage van asielverzoeken naar beneden zouden moeten halen. Dit is niets anders dan een poging om niet langer bescherming te bieden aan mensen die dat nodig hebben en vluchten voor oorlog of geweld. Dat is buitengewoon zorgelijk voor mensen die uit landen komen waar hun veiligheid op het spel staat.

Veel aangekondigde maatregelen lijken bovendien voor de bühne te zijn. Zo worden maatregelen op landenbeleid aangekondigd, terwijl tegelijkertijd erkend wordt dat het landgebonden asielbeleid geen directe invloed heeft op ontwikkelingen in de inwilligingspercentages. Aanpassingen hierop zullen daarom niet veel andere resultaten opleveren. Andere maatregelen, zoals een strengere controle op de ingewilligde asielverzoeken, maken het beleid onnodig veel ingewikkelder of zullen weinig effect hebben, zoals een aanscherping van het groepenbeleid. Een recente rechterlijke uitspraak oordeelde in deze juist dat de bewijslast voor groepen minder zwaar moet zijn.

De achterstanden bij de IND lopen gigantisch op. De nieuwe maatregelen zullen de pogingen van de IND om achterstanden in te lopen alleen maar verder in de weg staan. En daar waar de IND kleine stapjes probeerde te zetten om de menselijke maat een plek te geven om te voorkomen dat mensen onterecht teruggestuurd worden, lijken de voorstellen bedoeld dit voornemen de nek om te draaien.

De opvangproblemen en achterstanden bij de IND zijn immens. We zien dat er overal hard gewerkt wordt om erger te voorkomen. Ook de bereidheid om anderen te helpen, is in ons land groot. Datgene waar het kabinet desondanks vrijdag meedeelde, laat bovenal het onvermogen van het kabinet zien om met echte concrete maatregelen en perspectief te komen. Zoals we afgelopen jaar konden zien, is niemand gebaat bij het plakken van pleisters en kortetermijndenken. De noden werden daardoor juist alleen maar groter. Nu worden er grote woorden gebruikt die ertoe leiden dat mensen nog langer wanhopig en onnodig moeten wachten op de start van hun asielprocedure, waardoor nog meer mensen langdurig in de opvang belanden, op (crisis)noodopvanglocaties die niet geschikt zijn om mensen in te huisvesten. Het systeem loopt hierdoor nog verder vast. In plaats daarvan kiest het kabinet voor maatregelen voor de bühne, die de IND alleen maar veel meer werk opleveren welke resulteren in nog meer onnodige gerechtelijke procedures en naar verwachting hoge toename van dwangsommen.

Lange-termijnoplossingen zijn daarom nodig, juist bij deze aantallen. Premier Rutte moet niet de handdoek in de ring willen gooien door zich achter aantallen en prognoses te verschuilen, maar daadkracht tonen. We weten nu met welke aantal mensen rekening wordt gehouden, dus we moeten uit de crisisstand en naar menswaardige opvang. Het is daarom ontzettend belangrijk dat er structurele opvangplekken van betere kwaliteit komen en dat de IND in staat wordt gesteld om achterstanden weg te gaan werken.