Rapport: tijdelijk je thuis vinden in de opvang maakt wezenlijk verschil voor vluchtelingen

VluchtelingenWerk heeft een uitgebreid onderzoek gepubliceerd over de behoeften van vluchtelingen in de opvang. In het nieuws en in de politiek wordt vooral over mensen gesproken. In dit onderzoek krijgen vluchtelingen zelf een stem. Meer dan 700 vluchtelingen deden mee. De grootste behoefte: tijdelijk je thuis kunnen vinden in de opvang. Kleine aanpassingen kunnen hierin al een groot verschil maken. VluchtelingenWerk biedt het rapport met aanbevelingen aan bij het COA en het kabinet.

Voor dit onderzoek zijn 8 focusgroepen opgericht in de noodopvang in Amsterdam en het AZC in Gilze (max. 10 personen per groep). Met 27 personen is een diepte-interview gehouden. En 696 asielzoekers uit heel het land vulden een online enquête in.

Thuis vinden in de opvang

Op dit moment wonen er ruim 70.000 mensen in de opvang. Bijna de helft verblijft in noodopvang locaties. Nu de wachttijden bij de IND alsmaar oplopen (gemiddeld 21 maanden), is het cruciaal om tijdelijk je thuis te kunnen vinden in de opvang. Vluchtelingen geven in het onderzoek aan het liefste op 1 locatie te verblijven en daar te wachten op hun asielprocedure. Minder verhuizen draagt bij aan de integratiemogelijkheden, door bijvoorbeeld (vrijwilligers)werk te kunnen starten in de buurt.

Om mensen de kans te geven een tijdelijk thuis te creëren in de opvang is het noodzakelijk om voldoende privacy te hebben en zelf eten te kunnen koken. Zo krijgen mensen meer regie over hun eigen leven en ook de kans om verder te denken hoe zij een leven gaan opbouwen in Nederland. Dit vraagt om een andere benadering van opvang; waarbij de mens centraal staat en niet de asielprocedure.

First in, first out

Vluchtelingen zijn bang vergeten te worden in de opvang. 'Ze horen vaak maanden niets van de IND en hebben geen idee waar ze aan toe zijn.' De ene persoon krijgt na 5 maanden al een status, terwijl de andere meer dan 2 jaar moet wachten. Er is een grote behoefte aan meer duidelijkheid en heldere communicatie over de wachttijden bij de IND. Ook willen vluchtelingen dat mensen in een eerlijke volgorde worden behandeld volgens het principe first in, first out.

De taal leren en meedoen

Veel locaties liggen erg afgelegen en de vele verhuizingen maken het voor vluchtelingen moeilijk om werk te vinden. Daar komen de grote achterstanden bij het inschrijven voor een burgerservicenummer nog eens bij. Dit zijn allemaal factoren die niet makkelijk te veranderen zijn. Toch delen vluchtelingen een aantal hele concrete behoeften in het onderzoek waar het COA en het kabinet zeker mee aan de slag kunnen:

1. Er is een grote behoefte aan Nederlandse lessen kunnen volgen tijdens het wachten op de asielprocedure. Vluchtelingen geven aan hun tijd goed te willen benutten en dat de taal essentieel is om je weg in Nederland te vinden.

2. Ook geven vluchtelingen aan graag met iemand te kunnen spreken over hun gevoelens, wat zij hebben meegemaakt en de uitzichtloosheid die zij ervaren in de procedure.

3. Een fiets of ov-kaart kan al een groot verschil maken in de bewegingsvrijheid van vluchtelingen en de mogelijkheid om werk te zoeken.

Ga het gesprek aan met elkaar

In het rapport staan nog meer concrete ideeën van vluchtelingen zelf om het leven in de opvang te verbeteren. VluchtelingenWerk hoopt dat het COA, IND en het kabinet de adviezen zullen lezen en kijken wat er op de korte termijn al mogelijk is om de opvang meer als thuis te laten voelen voor vluchtelingen. Ook ziet de organisatie dit als een open uitnodiging om echt het gesprek met de doelgroep aan te gaan en samen te onderzoeken wat er wél kan. De Spreidingswet en het implementeren ervan is daarnaast wat betreft VluchtelingenWerk een van de belangrijkste manieren om de druk op de opvang te verlichten. Door deze Spreidingswet worden de asielzoekers evenredig verdeeld over Nederland. Het huidige kabinet wil deze wet echter weer afschaffen.

Hotel AZC

Om een situatie echt te begrijpen, moet je het soms eerst zelf ervaren. Daarom opende VluchtelingenWerk op donderdag 12 en vrijdag 13 december Hotel AZC. In deze nagebouwde noodopvang konden Nederlanders zelf ervaren hoe het is om in een noodopvang te leven. Ook bood de organisatie de bezoekers de kans om zelf met een vluchteling het gesprek aan te knopen.

Het onderzoek is hier te downloaden. In de hele decembermaand vraagt VluchtelingenWerk aandacht voor de omstandigheden in de noodopvang en haalt geld op om de situatie van vluchtelingen te verbeteren.